Mất ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Giấc ngủ đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe và tinh thần của mỗi người, giúp để cơ thể có đủ thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi năng lượng. Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng đảm bảo vấn đề ngủ đủ giấc, ngủ sâu, có nhiều người gặp phải hiện tượng mất ngủ, không ngủ được. Hãy cùng Brain Revi tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh lý mất ngủ trong bài viết sau.

Bệnh mất ngủ là gì?

Mất ngủ hay thiếu ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ, muốn ngủ nhưng không ngủ được, tình trạng xảy ra vào ban đêm khiến bạn luôn tỉnh táo, trằn trọc và khó đi vào giấc ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, dễ giật mình tỉnh giấc lúc nửa đêm và khó ngủ lại được thường trên 30 phút và ngủ dậy vẫn cảm thấy mệt.

Các dạng mất ngủ phổ biến bao gồm: mất ngủ cấp tính và mất ngủ mãn tính.

Mất ngủ cấp tính

Mất ngủ cấp tính (tạm thời) là tình trạng xuất hiện trong vài đêm hoặc một vài tuần. Đây là loại rối loạn mất ngủ thường gặp nhất và chiếm trung bình 30-40% dân số.

Tình trạng này có thể bắt nguồn từ những biến cố trong cuộc sống (như làm ăn thua lỗ, mất người thân, đau buồn chuyện tình cảm…); sinh hoạt không điều độ (dùng nhiều chất kích thích…); không gian không thoải mái; ảnh hưởng từ một số bệnh cấp tính như ho, sốt, dị ứng, đau răng, đau bụng…

Tình trạng mất ngủ cấp tính nếu không được cải thiện sớm và triệt để sẽ dẫn đến mãn tính.

Mất ngủ mãn tính

Mất ngủ mãn tính hay còn gọi là mất ngủ kéo dài là tình trạng kéo dài trên 1 tháng. Thông thường, người bệnh chỉ ngủ được 3-4 tiếng/ ngày, thường mất từ 30 phút đến 1 tiếng 30 phút mới có thể ngủ được, chất lượng kém, hay bị tỉnh giấc giữa chừng.

Tình trạng mất ngủ này có thể bắt nguồn từ các bệnh tâm thần (stress, trầm cảm, rối loạn lo âu…), bệnh thực thể (đau khớp, loét dạ dày, viêm phế quản…), ảnh hưởng của các loại thuốc và chất kích thích. Nếu không chữa trị kịp thời sẽ kéo theo nhiều bệnh lý nguy hiểm như đau nửa đầu, tim mạch, sa sút trí tuệ, thậm chí đột quỵ…

Nguyên nhân khiến bạn bị mất ngủ

Có rất nhiều nguyên nhân mất ngủ và dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp nhất hiện nay: 

• Căng thẳng: Áp lực học tập, lo lắng về cuộc sống, suy nghĩ nhiều về công việc, chuyện tình cảm, gia đình. Đột ngột đối mặt với biến cố, sự kiện gây chấn thương tâm lý như mất người thân, ly hôn, mất việc…Đây là một trong những lý do mất ngủ.
• Thay đổi nhịp sinh hoạt: Nhịp sinh học của chúng ta giống như một chiếc đồng hồ, hoạt động có chu kì gồm: Ngủ – thức. Khi bạn thay đổi lịch làm việc liên tục, đi du lịch, di chuyển đến một nơi khác lệch múi giờ… có thể làm rối loạn nhịp sinh học.
• Thói quen xấu: không đúng giờ, ngủ trưa quá nhiều, lạm dụng thiết bị điện tử, tập thể dục muộn, thức khuya.
• Ăn quá nhiều và quá no vào buổi tối: Việc nạp quá nhiều thức ăn vào buổi có thể khiến bạn khó chịu khi nằm. Nhiều người có thể bị ợ chua, trào ngược axit và thức ăn từ dạ dày vào thực quản sau khi ăn, khiến bạn khó đi vào giấc ngủ.
• Sử dụng các chất kích thích: Sử dụng rượu bia, trà, cà phê…cũng có thể khiến bạn gặp phải chứng mất ngủ.
• Bị tác động bởi các yếu tố khách quan: Môi trường ô nhiễm, ồn ào, không gian không thoải mái.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, điều trị tăng huyết áp, corticoid.
• Mắc bệnh lý mãn tính: Các bệnh lý mạn tính như viêm dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, tiểu đường, viêm khớp… thường gây ra những triệu chứng dễ nhận biết như khó chịu, dai dẳng vào ban đêm khiến người bệnh rất khó đi vào giấc ngủ. Đối tượng thường gặp ở nhóm này thường là những người lớn tuổi.

Dấu hiệu nhận biết khi bị mất ngủ

Các triệu chứng mất ngủ có thể bao gồm:

• Khó đi vào giấc ngủ ban đêm, thao thức mãi mà không ngủ được
• Bị đứt đoạn, chập chờn, không sâu.
• Tỉnh dậy nhiều lần lúc nửa đêm (thường dài hơn 30 phút) và khó ngủ lại.
• Dậy từ rất sớm.
• Thấy mệt mỏi sau khi thức dậy.
• Cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày
• Cảm giác như chưa được ngủ.

Điều trị mất ngủ như thế nào?

Để điều trị mất ngủ sẽ phải dựa vào kết quả chẩn đoán ban đầu. Người bệnh có thể sử dụng cách chữa mất ngủ như sau: 

Điều trị không dùng thuốc

Với những trường hợp bị mất ngủ do thay đổi thói quen sinh hoạt, môi trường, thói quen… bệnh nhân chưa cần dùng đến thuốc mà chỉ cần thay đổi thói quen sinh hoạt, thực hiện liệu pháp khắc phục như:

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT-I): Liệu pháp nhận thức hành vi bao gồm:

• Liệu pháp kiểm soát kích thích: Phương pháp này giúp loại bỏ các yếu tố khiến bạn bị mất ngủ. Với liệu pháp này, người bệnh chỉ nằm trên giường khi buồn ngủ, chỉ sử dụng phòng và giường ngủ cho mục đích để ngủ hay quan hệ tình dục. Nếu bạn không thể ngủ được sau 15 – 20 phút nằm trên giường thì ra khỏi giường, thực hiện một số hoạt động thư giãn và quay lại giường sau khi cảm thấy buồn ngủ.
• Liệu pháp thư giãn: Liệu pháp này hướng dẫn người bệnh cách điều chỉnh trạng thái tâm lý, thư giãn tinh thần, cơ thể để giảm căng thẳng và lo lắng, cũng như là cách dễ ngủ vào ban đêm.
• Liệu pháp hạn chế giấc ngủ: Liệu pháp này làm giảm thời gian ở trên giường và tránh ngủ trưa vào ban ngày.
• Liệu pháp nhận thức và liệu pháp tâm lý: Phương pháp này được sử dụng để giúp người bệnh xác định những suy nghĩ và cảm giác tiêu cực. Sau đó, người bệnh sẽ học cách đối phó với những suy nghĩ tiêu cực, nâng cao sự tự tin, loại bỏ những lo lắng ra khỏi tâm trí.
• Châm cứu: là phương pháp trị liệu bằng y học cổ truyền, áp dụng y lý Đông y. Châm cứu giúp giải phóng các chất thúc đẩy giấc ngủ, sản sinh các hormone như serotonin có tác dụng an thần.
• Chế độ ăn uống khoa học: bổ sung thực phẩm giúp ngủ ngon chứa nhiều vitamin nhóm B, Magie và tryptophan. Tránh xa các chất béo như bơ, các món xào, chiên nhiều dầu mỡ, thịt xông khói, bánh kem… (vì đây là những thực phẩm cản trở tiến trình tổng hợp tryptophan).
• Sử dụng các loại tinh dầu: Tinh dầu là một trong những lựa chọn tuyệt vời giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Mùi hương dễ chịu của tinh dầu giúp làm dịu cảm xúc, thư giãn cả cơ thể và tâm trí để sẵn sàng cho giấc ngủ.

• Sử dụng thảo dược thiên nhiên: Từ xa xưa, cha ông ta đã sử dụng một số bài thuốc đông y chữa mất ngủ từ thảo mộc dân gian như: tâm sen, lạc tiên, hoa cúc, lá vông nem… để hãm trà an thần dễ ngủ uống hằng ngày giúp cải thiện tự nhiên tại nhà, an toàn mà không gây tác dụng phụ.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Trường hợp mất ngủ mãn tính, người bị khó ngủ về đêm có thể được chỉ định thuốc ngủ đặc trị có chứa các thành phần như: Eszopiclone, Ramelteon, Zaleplon, Zolpidem…

Thông thường các loại thuốc ngủ kê đơn không được khuyến khích sử dụng lâu dài. Vì có thể gây ra một số tác dụng phụ như: chóng mặt, buồn ngủ vào ban ngày, suy giảm nhận thức, phụ thuộc thuốc, lờn thuốc… Do đó, thuốc an thần chỉ dùng cho người được kê đơn có sự hướng dẫn của bác sĩ, không được tự ý sử dụng mà cần phải trao đổi với bác sĩ chuyên khoa, sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.

Khi sử dụng thuốc nếu như gặp bất cứ tình trạng nào, người bệnh nên đến ngay trung tâm y tế hoặc bệnh viện gần nhất để khám chữa kịp thời.

Mất ngủ có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Loại bỏ tình trạng mất ngủ bằng việc cải thiện chế độ dinh dưỡng và sử dụng các dưỡng chất có tác dụng tích cực đối với sức khỏe não bộ là một phương pháp an toàn và hiệu quả. Nếu tình trạng mất ngủ kèo dài, hãy liên hệ đến tổng đài miễn cước 1800.646866 để được dược sĩ Brain Revi hỗ trợ. 

Nguồn tham khảo:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/insomnia/symptoms-causes/syc-20355167